Αθήνα 15/02/2005
YPOIK. 101731
ΣΔΟΕ.
ΘΕΜΑ: «Διαδικασία εφαρμογής των μέτρων διασφάλισης των συμφερόντων του δημοσίου, χρόνος διαφύλαξης των βιβλίων και στοιχείων και άλλες διατάξεις, που αναφέρονται σε τροποποιήσεις των διατάξεων του Κ.Β.Σ. (Π.Δ.186/1992)»
Σχετ.: α) Η με αρ.πρωτ.1004617/10029/ΔΕ-Γ/ΠΟΛ.1006/17.1.2005 εγκύκλιος της Δ/νσης Ελέγχου.
β) Η με αρ.πρωτ.1007601/37/0015/ΠΟΛ.1010/26.1.05 εγκύκλιος της Δ/νσης Βιβλίων και Στοιχείων
Με τις παραπάνω (α) και (β) σχετικές εγκύκλιες διαταγές, που στάλθηκαν και στις υπηρεσίες σας, δόθηκαν αναλυτικές οδηγίες για τα ζητήματα που αναφέρονται στο θέμα, ωστόσο θεωρούμε αναγκαίο να επισημάνουμε συνοπτικά ορισμένα κύρια σημεία που θεωρούμε ότι είναι αμέσου ενδιαφέροντος και για τις υπηρεσίες του Σ.Δ.Ο.Ε.
Ειδικότερα:
1. ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ
Με τις διατάξεις του άρθρου 27 του ν.3296/2004 (ΦΕΚ 253 τ.Α΄/14.12.2004) αντικαταστάθηκαν στο σύνολό τους οι διατάξεις του άρθρου 14 του ν.2523/1997.
Οι κυριότερες τροποποιήσεις που επέρχονται με τις νέες διατάξεις, σε σχέση με ό,τι ίσχυε, για τα οποία σας είχαν δοθεί οδηγίες με την εγκύκλιό μας με αρ.πρωτ.116815/20.12.2002, είναι οι ακόλουθες :
1.1 Αυξάνεται σε 300.000 ευρώ (από 150.000 ευρώ) το όριο πάνω από το οποίο λαμβάνονται τα μέτρα για τη διασφάλιση των συμφερόντων του δημοσίου κατά των παραβατών που λαμβάνουν και χρησιμοποιούν εικονικά φορολογικά στοιχεία, εκδίδουν εικονικά ή πλαστά φορολογικά στοιχεία ή νοθεύουν φορολογικά στοιχεία. Το ποσό αυτό αφορά την καθαρή αξία των συναλλαγών που αναγράφεται σε αυτά, ανεξάρτητα αν τα στοιχεία αυτά αφορούν μία ή περισσότερες διαχειριστικές περιόδους.
1.2 Εξαιρούνται των ανωτέρω μέτρων (δηλ. δεν λαμβάνονται μέτρα) οι παραβάτες λήψης και χρήσης εικονικών φορολογικών στοιχείων, στην περίπτωση που η εικονικότητα ανάγεται αποκλειστικά στο πρόσωπο του εκδότη.
1.3 Προσδιορίζονται με σαφήνεια, σε κάθε περίπτωση που ο έλεγχος διενεργείται σε νομικά πρόσωπα, τα πρόσωπα σε βάρος των οποίων επιβάλλονται οι ίδιες κυρώσεις.
Ειδικότερα :
• Στις περιπτώσεις λήψης και χρήσης εικονικών φορολογικών στοιχείων, έκδοσης εικονικών και πλαστών φορολογικών στοιχείων ή νόθευσης τέτοιων στοιχείων, τα πρόσωπα και σε βάρος των οποίων επιβάλλονται τα μέτρα, περιορίζονται σε αυτά που, κατά το χρόνο διάπραξης της παράβασης, είχαν μία από τις ιδιότητες των παραγράφων 1 έως και 4 του άρθρου 20 του ν.2523/1997.
• Στις περιπτώσεις μη απόδοσης Φ.Π.Α. ή λοιπών παρακρατούμενων και επιρριπτόμενων φόρων οι κυρώσεις επιβάλλονται και σε όλα τα πρόσωπα που είχαν μία από τις ιδιότητες των παραγράφων 1 έως και 4 του άρθρου 20 του ν.2523/1997, χωρίς να επιμερίζεται η ευθύνη τους ανάλογα με το χρονικό διάστημα που είχαν μία από τις ιδιότητες των παραγράφων 1 – 4 του άρθρου 20 του ν.2523/1997.
Επίσης, συνεχίζουν να έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 40 του ν.3220/2004, όπου οι διοικητικές κυρώσεις επιβάλλονται και η ποινική δίωξη ασκείται αποκλειστικά κατά του πραγματικού υπόχρεου (υποκρυπτόμενου) και όχι κατά του φερόμενου εκδότη, εφόσον βέβαια αυτός αποδείξει ότι είναι παντελώς αμέτοχος.
1.4 Αμέσως μετά τη διαπίστωση, και όχι μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου, μιας εκ των ανωτέρω περιγραφόμενων παραβάσεων συντάσσεται η ειδική έκθεση ελέγχου και αποστέλλεται επειγόντως στην αρμόδια Δ.Ο.Υ., για τις δικές της ενέργειες, καθώς επίσης και στην Δ/νση Ελέγχου.
Σημειώνεται ότι στη συγκεκριμένη ειδική έκθεση ελέγχου πρέπει να αναφέρονται, πέρα από τον χαρακτηρισμό των φορολογικών στοιχείων ως εικονικών κ.λπ., τουλάχιστον τα πραγματικά περιστατικά και οι ελεγκτικές επαληθεύσεις που στοιχειοθετούν και στηρίζουν τη διαπιστωθείσα παράβαση και οδήγησαν την υπηρεσία στο χαρακτηρισμό των στοιχείων αυτών ως εικονικών ή πλαστών ή νοθευμένων.
Επισημαίνεται ότι μετά την αποστολή στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. της ειδικής έκθεσης ελέγχου πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη σύνταξη και αποστολή στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. και της σχετικής έκθεσης ελέγχου Κ.Β.Σ.
2. ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
2.1 Με την παράγραφο 10 του άρθρου 20 του ν.3296/2004 προσαρμόζεται ο χρόνος διαφύλαξης των βιβλίων, των στοιχείων, των ηλεκτρομαγνητικών μέσων και των λοιπών δικαιολογητικών εγγραφών στα βιβλία, με το χρόνο παραγραφής του δικαιώματος του δημοσίου για επιβολή φόρου (φόρος εισοδήματος και Φ.Π.Α.) δηλ. πρέπει να διαφυλάσσονται μέχρι το χρόνο παραγραφής που ορίζεται από τις σχετικές διατάξεις της φορολογίας εισοδήματος και του Φ.Π.Α. Οι νέες διατάξεις δεν αναφέρουν πλέον συγκεκριμένο χρόνο διαφύλαξης αλλά συνδέουν το χρόνο διαφύλαξης ευθέως με το χρόνο παραγραφής του δικαιώματος του δημοσίου για επιβολή φόρου.
2.2 Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη της παραγράφου 19 η νέα ρύθμιση της παραγράφου 10 εφαρμόζεται για τις χρήσεις για τις οποίες μέχρι το χρόνο δημοσίευσης του ν.3296/2004 (14.12.2004) δεν έχει παρέλθει ο χρόνος διαφύλαξης με βάση τις προϊσχύουσες διατάξεις. Π.χ. τα βιβλία, τα ηλεκτρομαγνητικά μέσα, τα στοιχεία και λοιπά δικαιολογητικά των εγγραφών της χρήσης 1998 διαφυλάσσονται μέχρι 31/12/2005 (χρόνος παραγραφής της χρήσης 1998 όπως ισχύει μετά την παράγραφο 10 του άρθρου 5 του Ν.3296/2004 που παρέτεινε για ένα έτος το χρόνο παραγραφής του δημοσίου που έληγε την 31/12/2004). Εάν για τη χρήση αυτή δεν είχε υποβληθεί δήλωση φόρου εισοδήματος αυτά πρέπει να διαφυλαχθούν μέχρι την 31/12/2014 (λήξη του χρόνου παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου (§ 5 άρθρο 84 ν.2238/1994).
2.3 Με την παράγραφο 11 του ίδιου άρθρου και νόμου, καταργείται το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 21 του Κ.Β.Σ. και δεν παρέχεται πλέον δυνατότητα καταστροφής των στοιχείων και λοιπών δικαιολογητικών των εγγραφών πριν τον οριζόμενο χρόνο παραγραφής, ακόμη και αν έχουν περαιωθεί οι υποθέσεις. Εξαίρεση υπάρχει, σύμφωνα με την παράγραφο 20 του ίδιου άρθρου και νόμου, για τα στοιχεία και τα δικαιολογητικά των εγγραφών των χρήσεων εκείνων για τις οποίες οι σχετικές εγγραφές κατέστησαν αμετάκλητες μέχρι τις 14/12/2004, τα οποία και μπορούν να καταστραφούν.
2.4 Από τις νέες διατάξεις τεκμαίρεται ότι δεν υπάρχει υποχρέωση διαφύλαξης των βιβλίων και στοιχείων των χρήσεων που έχουν παραγραφεί και έτσι αυτά μπορεί να καταστραφούν για τις χρήσεις που έχει παραγραφεί πλέον το δικαίωμα του δημοσίου για επιβολή φόρου.
Επισημαίνεται ότι συνεχίζουν να ισχύουν τα ειδικότερα οριζόμενα, περί παράτασης του χρόνου παραγραφής, από τις σχετικές διατάξεις (άρθρα 18 και 19 του ν. 3091/2002 και άρθρα 22 και 23 ν. 3212/2003), στις περιπτώσεις έκδοσης εικονικών ή πλαστών, λήψης εικονικών, νόθευσης φορολογικών στοιχείων ή επίδοσης έκθεσης κατάσχεσης ανεπίσημων βιβλίων και στοιχείων.
3. ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΟΥ Κ.Β.Σ.
Οι κυριότερες αλλαγές στο Π.Δ. 186/1992 (Κ.Β.Σ. ), που έγιναν με τις διατάξεις του άρθρου 20 του Ν.3296/2004, είναι :
3.1 Συγκεντρωτική καταχώρηση εσόδων στα βιβλία Β΄ κατηγορίας.
Αντί της αναλυτικής καταχώρησης κάθε ημερήσιου δελτίου «Ζ» της φ.τ.μ., από 1.1.2005 παρέχεται δυνατότητα (προαιρετικά) καταχώρησης των εσόδων στο βιβλίο εσόδων – εξόδων με βάση το δελτίο μηνιαίας αναφοράς που εκτυπώνεται από τη φ.τ.μ., εφόσον έχει τέτοια δυνατότητα, με μια συγκεντρωτική μηνιαία εγγραφή. Στη διαδικασία καταχώρησης, εκτός των άλλων δεδομένων που απαιτούνται από τις διατάξεις του Κ.Β.Σ., καταχωρείται η περίοδος που αφορά (π.χ.1/2 - 28/2/2005) καθώς και ο πρώτος και ο τελευταίος αριθμός των ημερήσιων δελτίων «Ζ», που θα συνεχίσουν να εκδίδονται, του αντίστοιχου μήνα (π.χ. 30 –57). Τα ημερήσια «Ζ» και το δελτίο μηνιαίας αναγραφής θα διαφυλάσσονται σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 21 του Κ.Β.Σ.
Η ανωτέρω ρύθμιση δεν καταλαμβάνει τα βιβλία τρίτης (Γ) κατηγορίας
3.2 Δυνατότητα απαλλαγής από την υποχρέωση τήρησης βιβλίου στα υποκαταστήματα που βρίσκονται στον ίδιο νομό και νησί με την έδρα ή σε απόσταση μικρότερη των 50 χιλιομέτρων από αυτή.
Η απαλλαγή αυτή, που ισχύει από 1/1/2005, δύναται να έχει εφαρμογή από την έναρξη της χρήσης ή και μεταγενέστερα από την αρχή οποιουδήποτε μήνα κατά τη διάρκεια της χρήσης. Η απαλλαγή είναι προαιρετική και μπορεί να αφορά είτε όλα είτε μερικά από τα υποκαταστήματα.
Η ανωτέρω απαλλαγή δεν καταλαμβάνει τα πρόσθετα βιβλία τα οποία εξακολουθούν να τηρούνται στην εγκατάσταση που αφορούν.
Για να ισχύει η απαλλαγή πρέπει να πληρούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις :
• Στα βιβλία Α΄ και Β΄κατηγορίας οι αγορές και οι πωλήσεις των εμπορεύσιμων αγαθών (στα Β΄ κατηγορίας) ή η παροχή υπηρεσιών του υποκαταστήματος αυτού παρακολουθούνται σε ξεχωριστές στήλες στα βιβλία της έδρας. Οι λοιπές πράξεις του υποκαταστήματος (πάγια, έξοδα κ.λπ.) καταχωρούνται στα βιβλία της έδρας χωρίς διακεκριμένη παρακολούθηση.
• Στα βιβλία Γ΄ κατηγορίας οι αγορές και οι πωλήσεις των εμπορεύσιμων αγαθών, η παροχή υπηρεσιών καθώς και το ταμείο του απαλλασσόμενου από την τήρηση βιβλίων υποκαταστήματος, παρακολουθούνται στα βιβλία της έδρας σε διακεκριμένους υπολογαριασμούς, ενώ οι λοιπές πράξεις του υποκαταστήματος αυτού παρακολουθούνται στους ίδιους λογαριασμούς με τις αντίστοιχες πράξεις της έδρας.
• Υποβολή σχετικής δήλωσης μεταβολής στο τμήμα Μητρώου της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. εντός μηνός από την ημερομηνία της μεταβολής. Ειδικά για την πρώτη εφαρμογή η προθεσμία αυτή είναι μέχρι την 31-3-2005.
3.3 Επέκταση του χρόνου έκδοσης των στοιχείων αξίας του άρθρου 12 του Κ.Β.Σ. που εκδίδονται μηχανογραφικά και σημαίνονται με τη χρήση Ε.Α.Φ.Δ.Σ.Σ.
Επεκτείνονται οι προθεσμίες έκδοσης για τα ανωτέρω στοιχεία που εκδίδονται μηχανογραφικά και σημαίνονται με τη χρήση Ε.Α.Φ.Δ.Σ.Σ. μέχρι την 15η μέρα του επόμενου μήνα και με ημερομηνία έκδοσης την τελευταία ημέρα του προηγούμενου μήνα. Για τα στοιχεία που εκδίδονται την τελευταία ημέρα της χρήσης συνεχίζει η δυνατότητα έκδοσής τους μέχρι την 20η ημέρα του επόμενου, από τη λήξη της χρήσης μήνα με ημερομηνία έκδοσης την τελευταία ημέρα της χρήσης.
Επίσης, διευκρινίζεται ότι το μηχανογραφικό τιμολόγιο πώλησης αγαθών, όταν έχει προηγηθεί η έκδοση Δ.Α. μπορεί να εκδίδεται μέσα στο επόμενο δεκαπενθήμερο από το χρόνο έκδοσής του (ένας μήνας από την έκδοση του Δ.Α.) και με ημερομηνία έκδοσης εκείνη της συμπλήρωσης του ενός μηνός από την έναρξη αποστολής ή παράδοσης των αγαθών. Τα ίδια ισχύουν ανάλογα και στην περίπτωση έκδοσης πιστωτικού τιμολογίου. Δηλαδή εάν εκδοθεί στις 5/3/2005 ένα Δ.Α. τότε το Τ.Π. μπορεί να εκδοθεί άμεσα (5/3/2005), οποιαδήποτε ημερομηνία μέσα στο μήνα (π.χ. 12/3 ή 5/4/05) ή μέχρι 20/4/2005 (ημερομηνία σήμανσης) με ημερομηνία έκδοσης την 5/4/2005.
3.4 Επιμήκυνση προθεσμίας ενημέρωσης του βιβλίου αποθήκης ως προς την αξία
Από 1.1.2005 η αξία στο βιβλίο αποθήκης καταχωρείται μέχρι την 15η ημέρα του επόμενου μήνα από την έκδοση ή λήψη του στοιχείου.
3.5 Επιμήκυνση προθεσμίας ενημέρωσης του βιβλίου συνδρομητών
Από 1.1.2005 ορίζεται νέος χρόνος ενημέρωσης του πρόσθετου βιβλίου συνδρομητών, οι πέντε (5) ημέρες από την εγγραφή του συνδρομητή, ανεξαρτήτως του που γίνεται η εγγραφή (εντός ή εκτός επαγγελματικής εγκατάστασης).
3.6 Εκτύπωση – εγγραφή σε οπτικό δίσκο του πρόσθετου βιβλίου συνδρομητών
Από 1.1.2005 παρέχεται η δυνατότητα εκτύπωσης του βιβλίου συνδρομητών, όταν τηρείται μηχανογραφικά, μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα με την προϋπόθεση ότι, εφόσον ζητηθεί από τον έλεγχο, είναι δυνατή άμεσα η εκτύπωση (σε αθεώρητο χαρτί) των δεδομένων του βιβλίου μέχρι και την τελευταία ημέρα ενημέρωσης.
Επίσης αντί της εκτύπωσης σε θεωρημένο χαρτί παρέχεται η δυνατότητα εγγραφής των δεδομένων σε θεωρημένο οπτικό δίσκο (cd-rom τεχνολογίας worm).
3.7 Τήρηση βιβλίων κινητής αποθήκης – επέκταση δικαιωμάτων Προϊσταμένου Δ.Ο.Υ. (ισχύς 14/12/2004)
Επεκτείνεται το δικαίωμα του προϊσταμένου Δ.Ο.Υ. και παρέχεται η δυνατότητα να εγκρίνει, με απόφασή του, την τήρηση θεωρημένου βιβλίου κινητής αποθήκης επί αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης που χρησιμοποιείται για τη διακίνηση κάθε είδους αγαθού για οποιαδήποτε σκοπό (πώληση, ενοικίαση κ.λ.π.), αντί της έκδοσης συγκεντρωτικού δελτίου αποστολής.
3.8 Απαλλαγή από την τήρηση βιβλίων αποθήκης των κατασκευαστών δημόσιων και ιδιωτικών τεχνικών έργων.
Η απαλλαγή ισχύει για τις διαχειριστικές περιόδους που αρχίζουν από 1/1/2005 και μετά. Εάν υπάρχει και άλλος κλάδος, αυτός κρίνεται αυτοτελώς δηλ. λαμβάνονται υπόψη μόνο τα ακαθάριστα έσοδα αυτού του κλάδου.
3.9 Απαλλαγή από την τήρηση βιβλίου αποθήκης κατά την εξαγωγή των εκμεταλλευτών καταστημάτων Σούπερ-Μάρκετ.
Η απαλλαγή ισχύει για τις διαχειριστικές περιόδους που αρχίζουν από 1/1/2005 και μετά, ενώ συνεχίζει η τήρηση του βιβλίου αποθήκης κατά την εισαγωγή. Σούπερ-Μάρκετ θεωρείται η επιχείρηση που διαθέτει κατά κύριο λόγο λιανικά, με το σύστημα της αυτοεξυπηρέτησης, κυρίως τρόφιμα, απορρυπαντικά κ.λπ. είδη, κυρίως παντοπωλείου. Εάν υπάρχει και άλλος εμπορικός κλάδος, ο άλλος κλάδος, για την υποχρέωση τήρησης βιβλίου αποθήκης κρίνεται συνολικά μαζί με τον κλάδο του Σούπερ-Μάρκετ.