Αθήνα 31/01/2024
ΥΠΕΡΓ.: 7246
ΘΕΜΑ: Απασχόληση συνταξιούχων, άρθρο 114 του Ν. 5078/2023 - αιρετοί που λαμβάνουν αντιμισθία. Εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου.
Με αφορμή ερωτήματα σχετικά με την ισχύουσα περί απασχόλησης συνταξιούχου νομοθεσία από συνταξιούχους του e-ΕΦΚΑ που έχουν εκλεγεί ως αιρετοί, αναλαμβάνουν καθήκοντα μετά την έναρξης ισχύος του Ν. 5078/2023 (ΦΕΚ Α΄211/20.12.2023), ήτοι από 01.01.2024, και λαμβάνουν αντιμισθία, σας γνωρίζουμε στα πλαίσια της αρμοδιότητας μας τα ακόλουθα:
Α. Ασφάλιση αιρετών
Με τις διατάξεις του αρ. 22 του Ν. 4488/2017 ρυθμίσθηκε από 1.01.2017 και εφεξής το θέμα της ασφάλισης και ασφαλιστικών εισφορών -μεταξύ άλλων- των αιρετών οργάνων Α΄ και Β΄ βαθμού (δημάρχων, αντιδημάρχων, προέδρων δημοτικών συμβουλίων, περιφερειαρχών, αντιπεριφερειαρχών, συμπαραστάτη του δημότη και της επιχείρησης, συμπαραστάτη του πολίτη και της επιχείρησης).
Από το συνδυασμό των διατάξεων των παρ. 2, 4 και 6 του ανωτέρω άρθρου, προκύπτει ότι οι συνταξιούχοι αιρετοί, εφόσον κατέχουν μία εκ των ανωτέρω θέσεων, καταβάλλουν επί της αντιμισθίας που λαμβάνουν, εισφορές για κύρια ασφάλιση και υγειονομική περίθαλψη και ο χρόνος τους θεωρείται ότι έχει διανυθεί στην ασφάλιση του πρ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Εξαιρούνται της ασφάλισης, τα πρόσωπα που έχουν παραιτηθεί -εφόσον αυτό προβλέπεται- της αμοιβής της θέσης που κατέχουν.
Β. Απασχόληση Συνταξιούχων
Όσον αφορά το πλαίσιο περί απασχόλησης συνταξιούχων, με τις διατάξεις του άρθρου 114 του Ν. 5078/2023 (ΦΕΚ Α΄211/20.12.2023) αντικαθίσταται το άρθρο 20 του Ν. 4387/2016 και εισάγεται νέο ενιαίο ρυθμιστικό πλαίσιο για την απασχόληση συνταξιούχων από 01/01/2024.
Από την ημερομηνία αυτή, οι εξ ιδίου δικαιώματος συνταξιούχοι που αναλαμβάνουν απασχόληση υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ, συνεχίζουν, κατά την διάρκεια αυτής, να λαμβάνουν το σύνολο της κύριας και επικουρικής σύνταξης που δικαιούνται από τον φορέα στο ακέραιο.
Σύμφωνα με την παρ. 3 του ανωτέρω άρθρου, για την ασφάλιση του απασχολούμενου συνταξιούχου, καταβάλλονται οι προβλεπόμενες από τη νομοθεσία ασφαλιστικές εισφορές, σύμφωνα με την ασφαλιστέα απασχόληση, και επιπλέον πόρος, μη ανταποδοτικού χαρακτήρα υπέρ του e-ΕΦΚΑ, όπως αυτός εξειδικεύεται στην εν λόγω παράγραφο ανά αναληφθείσα δραστηριότητα (μισθωτή απασχόληση, ελεύθερο επάγγελμα, αυτοαπασχόληση κ.λπ.).
Απασχόληση σε Φορέα της Γενικής Κυβέρνησης
Κατ΄ εξαίρεση, η εξ ιδίου δικαιώματος σύνταξη γήρατος, κύρια και επικουρική, προσώπων που αναλαμβάνουν υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ απασχόληση σε Φορέα της Γενικής Κυβέρνησης αναστέλλεται για όσο διάστημα συνεχίζει αυτή, εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το εξηκοστό δεύτερο (62ο) έτος της ηλικίας τους.
Για το διάστημα της αναστολής, δεν καταβάλλεται ο ανωτέρω πόρος υπέρ του e-ΕΦΚΑ.
Το ηλικιακό όριο της αναστολής δύναται να αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 11 του Ν. 3863/2010 (Α΄ 115). Μετά τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας, σταματά η αναστολή και οι συνταξιούχοι της κατηγορίας αυτής υποχρεούνται να καταβάλλουν τον επιπλέον πόρο μη ανταποδοτικού χαρακτήρα υπέρ e-ΕΦΚΑ, όπως προβλέπεται στην παρ.3 του άρθρου 114 του ανωτέρω νόμου.
Σημειώνεται ότι το νέο πλαίσιο εφαρμόζεται στους συνταξιούχους λόγω γήρατος όλων των ενταχθέντων στον e-Ε.Φ.Κ.Α. πρώην φορέων και του Δημοσίου, που αναλαμβάνουν καθήκοντα αιρετού, καθότι οι Δήμοι και οι Περιφέρειες εμπίπτουν στο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης.
Συνεπώς εάν ο αιρετός είναι άνω των 62 ετών δεν έχει περιορισμό στη σύνταξή του. Αν δεν έχει συμπληρώσει το 62ο έτος της ηλικίας του, η σύνταξη του αναστέλλεται λόγω της απασχόλησης του σε φορέα της Γενικής Κυβέρνησης. Κριτήριο επομένως για την αναστολή ή μη καταβολής της σύνταξης στους συνταξιούχους αιρετούς αποτελεί η συμπλήρωση ή μη του 62ου έτους της ηλικίας.
Γ. Υποχρέωση δήλωσης της απασχόλησης
Τέλος με τις διατάξεις της παραγράφου 10 του ανωτέρω άρθρου, οι συνταξιούχοι εξ ιδίου δικαιώματος του e-ΕΦΚΑ, υποχρεούνται, πριν αναλάβουν υπακτέα στον e-ΕΦΚΑ απασχόληση, να δηλώσουν τούτο στον Φορέα.
Η παράλειψη της δήλωσης επιφέρει χρηματική κύρωση ίση με δώδεκα (12) μηνιαίες συντάξεις, κύριες και επικουρικές.
Το ποσό της οφειλής δύναται να αποπληρωθεί με παρακράτηση έως ενός τετάρτου (1/4) από την κύρια σύνταξη και έως του ποσού του άρθρου 46 του Ν. 4670/2020 (Α΄ 43) από την επικουρική.
Άλλως, εισπράττεται σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (Ν. 4978/2022, Α΄ 190).
Η συνδρομή ιδιότητας που αποκλείει την επιβολή ασφαλιστικής εισφοράς ή και πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ δηλώνεται στο Φορέα.
Δ. Σημειώνουμε ότι οι ειδικότεροι όροι για την εφαρμογή των ρυθμίσεων του άρθρου 114 του Ν. 5078/2023 πρόκειται να καθοριστούν με υπουργική απόφαση ( άρθρο 154 παρ. 1 του Ν. 5078/2023 ).