Υποχρεώσεις για μεταβίβαση ατομικής επιχείρησης
1. Για την μεταβίβαση της επιχείρησης ως σύνολο, το φορολογικό στοιχείο που πρέπει να εκδοθεί είναι το Τιμολόγιο - Δελτίο Αποστολής. Δελτίο Αποστολής εκδίδεται ακόμα και στην περίπτωση που δεν λαμβάνει χώρα διακίνηση των αγαθών (π.χ. τα αγαθά παραδίδονται στον ίδιο χώρο). Αναγράφονται τα αγαθά αναλυτικά κατά είδος, είτε αυτά είναι εμπορεύσιμα, είτε πάγια. Ακολούθως, αναγράφονται τα άλλα στοιχεία του ενεργητικού και ακολουθούν μειωτικά οι υποχρεώσεις (παθητικό) της επιχείρησης που μεταβιβάζεται. Τέλος αναγράφεται η υπεραξία.
(σημ. δείτε σχετικά το Θ.316 του άρθρου 12 στο έργο του Δ. Σταματόπουλου «Ανάλυση- Ερμηνεία Κ.Β.Σ.», εκδ. 2008)
Ειδικότερα για τις οφειλές από ενοίκια, σημειώνουμε ότι η δαπάνη έχει βαρύνει τα αποτελέσματα της μεταβιβαζόμενης επιχείρησης (εκπίπτεται από τα ακαθάριστα έσοδα κατά το χρόνο που αφορά). Αυτό που «μεταβιβάζεται» είναι η οφειλή προς τον εκμισθωτή (πιστωτή). Η «νέα» επιχείρηση δεν θα εγγράψει στα βιβλία της δαπάνες ενοικίου από το προηγούμενο διάστημα.
2. Η μεταβίβαση αιτία πώλησης ολόκληρης της επιχείρησης, ως σύνολο ενεργητικού και παθητικού, ή κλάδου επιχείρησης, ή μέρους επιχείρησης (ανεξάρτητου λειτουργικά) εμπίπτει στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 5 του κωδ. Φ.Π.Α. (Ν.2859/2000) και απαλλάσσεται του Φ.Π.Α.. Η πράξη αυτή υπάγεται σε χαρτόσημο 2,4% επί της καθαρής θέσης.
Παραθέτουμε σχετικά, την διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 5 του κωδ. Φ.Π.Α., και από το έργο του Δ. Γκλεζάκου «Φ.Π.Α. Ανάλυση – Ερμηνεία και Πρακτική Εφαρμογή», εκδ. 2008 το Θ.5.22.
«Δε θεωρείται ως παράδοση αγαθών η μεταβίβαση αγαθών επιχείρησης ως συνόλου, κλάδου ή μέρους της από επαχθή ή χαριστική αιτία ή με τη μορφή εισφοράς σε υφιστάμενο ή συνιστώμενο νομικό πρόσωπο. Στην περίπτωση αυτή το πρόσωπο που αποκτά τα αγαθά θεωρείται, για την εφαρμογή του νόμου αυτού, ότι υπεισέρχεται ως διάδοχος στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του προσώπου που μεταβιβάζει. Η διάταξη αυτή δεν έχει εφαρμογή, αν το πρόσωπο που μεταβιβάζει ή το πρόσωπο που αποκτά τα αγαθά ενεργεί πράξεις για τις οποίες δεν παρέχεται δικαίωμα έκπτωσης του φόρου»
«Μεταβίβαση επιχείρησης ως συνόλου, που γίνεται από επαχθή αιτία
H μεταβίβαση επιχείρησης ως συνόλου που γίνεται με αντάλλαγμα, εμπίπτει στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 5 του κώδικα Φ.Π.Α. (θεωρείται πράξη εκτός πεδίου Φ.Π.Α.) και κατά συνέπεια δεν επιβαρύνεται με Φ.Π.Α. αλλά με χαρτόσημο εφόσον ισχύουν αθροιστικά οι πιο κάτω προϋποθέσεις:
1. Να γίνεται μεταβίβαση επιχείρησης ως συνόλου. Η μεταβιβαζόμενη επιχείρηση μπορεί να είναι είτε ατομική είτε εταιρική. Η επιχείρηση θεωρείται ότι μεταβιβάζεται ως σύνολο στην περίπτωση που μεταβιβάζεται ενιαία το σύνολο των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων αυτής (ενεργητικό και παθητικό) δηλαδή να μεταβιβάζονται ως σύνολο τα αγαθά της επιχείρησης (εμπορεύσιμα και πάγια), τα άυλα αγαθά αυτής (π.χ. φήμη, πελατεία, εμπορικότητα, βιομηχανικό σήμα κ.λπ.), οι απαιτήσεις της, οι υποχρεώσεις της κ.λπ. έτσι ώστε το πρόσωπο που αποκτά την επιχείρηση (αγοραστής) να καθίσταται καθολικός διάδοχος του μεταβιβάζοντος την επιχείρηση (πωλητή), τόσο ως προς τα δικαιώματα, όσο και προς τις υποχρεώσεις της μεταβιβαζόμενης επιχείρησης. Συνεπώς, δεν θεωρείται ως μεταβίβαση επιχείρησης ως συνόλου η μεταβίβαση μόνο του ενεργητικού ή η μεταβίβαση μόνο του παθητικού αυτής.
2. Η μεταβίβαση της επιχείρησης να γίνεται με επαχθή αιτία, δηλαδή με αντάλλαγμα, πχ. λόγω πώλησης.
3. Ο αγοραστής θα πρέπει να συνεχίσει τη λειτουργία της μεταβιβαζόμενης επιχείρησης με την ίδια οικονομική δραστηριότητα αυτής.
4. Τόσο ο πωλητής όσο και ο αγοραστής θα πρέπει να ενεργούν πράξεις για τις οποίες παρέχετε δικαίωμα έκπτωσης του Φ.Π.Α. (εγκ. 10/1987, ΠΟΛ 1103/1990, γνωμοδότηση Νομικών Δ/νσεων 52/1990).
Επισημαίνεται ότι, εάν στην πιο πάνω αναφερόμενη μεταβίβαση επιχείρησης ως συνόλου:
α) Ο πωλητής είναι υποκείμενος με δικαίωμα έκπτωσης αλλά ο αγοραστής είναι απαλλασσόμενος χωρίς δικαίωμα έκπτωσης, τότε η πράξη είναι υποκείμενη στο Φ.Π.Α. π.χ. επιχείρηση «Βιβλιοπωλείου» μεταβιβάζεται σε επιχείρηση «Φροντιστηρίου» (δεν εμπίπτει στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 5 του Κώδικα Φ.Π.Α.).
β) Ο πωλητής είναι απαλλασσόμενος χωρίς δικαίωμα έκπτωσης τότε η πράξη είναι απαλλασσόμενη από Φ.Π.Α. (περ. κθ’ του άρθρου 22 του κώδικα ΦΠΑ). π.χ. επιχείρηση «Γυμναστηρίου» μεταβιβάζεται σε επιχείρηση «Φυσικοθεραπευτηρίου»
3. Ο μεταβιβάζων, για το μέχρι τη μεταβίβαση χρόνο, υποχρεούται να εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις του (π.χ. υποβολή δήλωσης, καταβολή φόρου), αλλά παράλληλα δικαιούται να ασκήσει αντίστοιχα όσα δικαιώματα του αναγνωρίζονται (π.χ. έκπτωση φόρου εισροών). Στην περίπτωση πιστωτικού υπολοίπου Φ.Π.Α., το δικαίωμα έκπτωσης ή επιστροφής μεταβιβάζεται στην νέα επιχείρηση – καθολικό διάδοχο της επιχείρησης που μεταβιβάζεται ως σύνολο.
4. Υπόχρεος σε έκδοση στοιχείου είναι σε κάθε περίπτωση ο πωλητής. Εν προκειμένω, μπορεί να ζητηθεί από τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. η θεώρηση περιορισμένου αριθμού στοιχείων για τις ανάγκες της συναλλαγής.
5. Μετά την ολοκλήρωση της μεταβίβασης (περιλαμβανομένης και της υποβολής της δήλωσης υπεραξίας και καταβολή τυχόν προκύπτοντος φόρου) ακολουθεί η οριστική διακοπή εργασιών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ΠΟΛ.1102/14-7-2005. Μεταξύ των υποχρεώσεων κατά την διαδικασία της διακοπής είναι και η ακύρωση των αχρησιμοποίητων θεωρημένων στοιχείων. Για την απώλεια του μπλοκ των θεωρημένων (χειρόγραφων) Α.Λ.Π. θα επιβληθεί αυτοτελές πρόστιμο.
Η δήλωση οριστικής παύσης εργασιών υποβάλλεται για μεν τα φυσικά πρόσωπα εντός δέκα (10) ημερών από την οριστική παύση των εργασιών τους, για δε τα νομικά πρόσωπα και τις ενώσεις προσώπων εντός τριάντα (30) ημερών από τη λύση τους (παρ. 1 άρθρου 36 Ν.2859/2000).