Εκτύπωση

ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
 Αριθμ. Γνωμοδοτήσεως: 71/2009
 3/03/09
 
 
Θέμα: Σχετικά με περιπτώσεις εκμετάλλευσης των χώρων αμμοληψίας από το Δημόσιο.
 

 Σύνθεση:
 Πρόεδρος: Δημήτριος Αναστασόπουλος, Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ.
 Μέλη: Σπυρίδων Δελλαπόρτας, Ανδρέας Φυτράκης, Ιωάννης Τρίαντος, Πέτρος Τριανταφυλλίδης, Ηλίας Ψώνης, Ασημίνα Ροδοκάλη, Θεόδωρος Ψυχογυιός, Ευγενία Βελώνη, Δημήτριος Χανής, Νομικοί Σύμβουλοι.
 Εισηγήτρια: Ευφροσύνη Μπερνικόλα, Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.
 Αριθμός Ερωτήματος: Αριθμ. Πρωτ. 1104097/6957/B0010/2008 της Διεύθυνσης Δημόσιας Περιουσίας Τμήμα Β΄.
 Περίληψη ερωτήματος: Ερωτάται εάν η αρμοδιότητα καθορισμού τιμήματος υλικών αμμοληψίας ανήκει στην Επιτροπή Δημοσίων Κτημάτων του άρθρου 98 του Π/Δτος 284/1988 ή στην Επιτροπή Εκμίσθωσης και Εκποίησης Δημοσίων και Ανταλλαξίμων Κτημάτων του άρθρου 101 του ιδίου Διατάγματος.


 Επί του ανωτέρω ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Τμήμα ΣΤ΄), γνωμοδότησε ομοφώνως ως εξής:
 Ι.1. Στο Π.Δ. 284/1998 (ΦΕΚ Α΄ 128) «Οργανισμός του Υπουργείου Οικονομικών», ορίζονται τα εξής:
 «’ρθρο 98. ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΚΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΝΟΜΑΡΧΙΕΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ. 1.- Η Επιτροπή Δημοσίων Κτημάτων στις Νομαρχίες του Κράτους (άρθρον 2 Ν.Δ. 3713/1957 - ΦΕΚ. 116/Α, Β.Α. 1/17.8.1956 - ΦΕΚ. 178/Α, άρθρον 13 N. 4377/1929 - ΦΕΚ. 285/Α και κ.υ. απόφασης O.208/181/1982 - ΦΕΚ.214/Β) συγκροτείται από:.............
 3. H Επιτροτιή γνωμοδοτεί για θέματα δημοσίων κτημάτων και στέγασης δημοσίων υιτηρεσιών, πον ανάγονται, κατά τις κείμενες διατάξεις, στην αρμοδιότητα τον Νομάρχη και για κάθε άλλο θέμα των ιδίων αντικειμένων, εφόσον ζητηθεί η γνώμη της, από τον Νομάρχη ............ Επίσης γνωμοδοτεί ... ».
 «’ρθρο 101. ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΜΙΣΘΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΙΗΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ KA1 ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΩΝ ΚΤΗΜΑΤΩΝ.
 1. Η Επιτροπή Εκμίσθωσης και Εκποίησης Δημοσίων και Ανταλλαξίμων Κτημάτων στις Δ.Ο.Υ. (άρθρου 5 Ν.Δ. 1370/1942 - ΦΕΚ.135/Α και κ.υ. απόψασης O.208/181/1982 - ΦΕΚ. 214/Β) συγκροτείται από: .........
 2. Η Επιτροπή διεξάγει, κατά τις κείμενες διατάξεις, τις δημοπρασίες εκμίσθωσης ή εκποίησης των δημοσίων και ανταλλαξίμων κτημάτων».
 2. Στο άρθρο 61 του από 11/12.11.1929 β.δ/τος «Περί Διοικήσεως Δημοσίων Κτημάτων» (Α΄ 399), όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το εδάφιο 21 του άρθρου 1 του Ν. 5234/1931 (Α΄ 251), οριζόταν ότι: «1 Η Διοίκησις Δημοσίων Κτημάτων, δύναται να εκμισθοί το δικαίωμα της εξορύξεως άμμου, αμμοχώματος, λίθων και χαλίκων (αμμοκροκόλης και σαβούρας) κλπ. εκ των ποταμών και χειμάρρων εν γένει, εκ των θαλασσίων ακτών, ή εκ του βυθόν της θαλάσσης της περιλαμβανομένης εντός της αιγιαλίτιδος ζώνης και εκ μη δημοσίων αμμωδών εκτάσεων, εφ΄ ων συνερωρεύθη κατά καιρούς άμμος προερχομένη εκ των θαλασσίων ακτών ή των ποταμών κλπ. .... 3. Αι εκμισθώσεις ενεργοννται δια δημοπρασίας... 4. Υπό της Διοικήσεως δημοσίων κτημάτων καθορίζεται εν τη διακηρύξει το ανώτατον όριον του εισπράξιμου ποσού υπό του μισθωτον κατά κυβικόν μέτρον άμμου παρά των καταναλωτών ....... ».
 Με την παρ. 1 του άρθρου 1 του α.ν. 1219/1938 «Περί καταργήσεως του δικαιώματος αμμοληψίας και αντικαταστάσεως αυτού δια προσθέτον τέλους επί των αδειών ανεγέρσεως οικοδομών» (Α΄ 191), καταργήθηκε το πιο πάνω άρθρο 61 και με την παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου ορίσθηκε ότι: «Η εξόρυξις και λήψις άμμον, αμμοχώματος, λίθων, χαλίκων, αμμοκροκκάλης (σαβούρας) κλπ. εκ των, περί ων το καταργούμενον ως άνω άρθρον, θέσεων επιτρέπεται εφεξής μόνον από τους εν τω επομένω άρθρω 2 καθοριζομένους όρους, δια δε την τοιαντην εξόρυξιν και λήψιν ουδέν δικαίωμα αμμοληψίας καταβάλλεται».
 Με την παρ. 5 του άρθρου 33 του Ν. 1473/1984 «Μεταρρυθμίσεις στην άμεση και έμμεση φορολογία και άλλες διατάξεις» (Α΄ 127), αντικαταστάθηκε η παρ. 2 του άρθρου 1 του πιο πάνω αναγκαστικού νόμου 1219/1938 ως εξής: «2. Η εξόρυξη και λήψη άμμου, αμμοχώματος, λίθων, χαλίκων, αμμοκροκκόλης και άλλων συναφών υλικών επιτρέπεται μόνο με τους όρους και τις προϋποθέσεις αυτού του νόμου και με καταβολή τιμήματος που καθορίζεται από αυτόν που έχει το δικαίωμα της εκμετάλλευσης των χώρων αμμοληψίας».
 Περαιτέρω, στο άρθρο 2 παρ. 1 του α.ν. 1219/1938 ορίζεται ότι: «Δια κοινής αποφάσεως των Υπουργών Οικονομικών, Συγκοινωνίας και Κρατικής Πρόνοιας και Αντιλήψεως, τον Υπουργού Διοικητού Πρωτευούσης και τον Υφυπουργού Τύπου και Τουρισμού, δημοσιευομένης δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, ορίζονται εν γενικαίς κατηγορίαις οι χώροι (αρχαιολογικοί χώροι, παραλίαι, περιοχαί τουριστικής σημασίας κ.λπ.), η εκ των οποίων εξόρυξις και λήψις άμμον, αμμοχώματος, λίθων, χαλίκων, αμμοκροκκάλης (σαβούρας) κ.λπ. απαγορεύεται δια λόγους υγείας, τουριστικούς, προστασίας τεχνικών έργων ή παρακειμένων κτημάτων και εν γένει δημοσίου συμφέροντος, δια της αυτής αποφάσεως καθορίζονται επίσης οι εκ των αντών ως άνω λόγων επιβαλλόμενοι όροι, οίτινες δέον να τηρώνται κατά την εξόρυξιν και λήψιν άμμον, αμμοχώματος κλπ. εκ μη απηγορευμένων θέσεων ...» και στο άρθρο 4, ότι: «Εξαιρετικώς οσάκις δια την εκτέλεσιν έργων η προς καθαρισμόν ή δια λόγους νγείας η προστασίας τεχνικών έργων η παρακειμένων κτημάτων επιβάλλεται η εξ απηγορευμένων θέσεων εζόρυξις και λήψις άμμον, αμμοχώματος κλπ., επιτρέπεται, όπως ενεργήται αυτή είτε δια δημοσίων οργάνων κατόπιν ειδικής προς τούτο αδείας της διευθύνσεως δημοσίων κτημάτων του υπουργείον των Οικονομικών είτε παρά νομικών προσώπων, ειδικώς προς τούτο εξουσιοδοτουμένων παρά της αυτής διευθύνσεως, είτε τέλος δι΄ εργολάβων επί τούτω συμβαλλομένων μετά της αυτής διευθύνσεως, είτε απ΄ ευθείας είτε κατόπιν προχείρου διαγωνισμού».
 Με βάση την εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 2 παρ. 1 του α.ν. 1219/1938 εκδόθηκαν οι υπ΄ αριθ. 42279/24.11.1938 (ΦΕΚ Β΄ 267), 1308 Τ/28-09-1956 (ΦΕΚ Β΄ 212) και 1653 Τ/08-11-1957 (ΦΕΚ Β΄ 309), κοινές υπουργικές αποφάσεις, με τις οποίες ορίσθηκαν οι χώροι στους οπσίους απαγορεύεται η εξόρυξη και λήψη άμμου, αμμοχώματος κλπ., γενικά μεν για όλη την επικράτεια με την πρώτη απόφαση, ειδικά δε για το νομό Αττικής με τις δύο επόμενες αποφάσεις.
 Ειδικότερα με την 42279/24.11.1938 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Συγκοινωνίας, Κρατικής Υγιεινής, Τύπου και Τουρισμού και του Διοικητή της Πρωτευoύσης, ορίζονται τα εξής:
 «’ρθρο 1. Απαγορεύεται η εξόρυξις και λήψις άμμον, αμμοχώμματος, λίθων, χαλίκων, αμμοκροκκάλης κλπ. α΄) ... γ) Εκ της κοίτης και των οχθών ποταμών, χειμάρρων και ρεμάτων των διασχιζόντων πόλις, κωμοπόλεις, χωρία ή συνοικισμούς ή εγγύς τούτων διερχομένων καθ΄ όλον το μήκος της μέσω των πόλεων, κωμοπόλεων, χωρίων ή συνοικισμών διαδρομής αυτών, ως και το κείμενον εις απόστασιν εγγυτέραν των χιλίων (1.000) μέτρων από των ορίων εις α τερματίζεται το σχέδιον πόλεως, όπου υπάρχει τοιούτον ή των εξωτέρων κατά συνέχειαν οικοδομών των συνοικισμών, ένθα δεν υπάρχει σχέδιον πόλεως δ΄) ... και θ΄) Εκ του βυθού της θαλάσσης άνευ αδείας της οικείας Λιμενικής Αρχής, χορηγουμένης μετά έγκρισιν της Δ/νσεως Δημοσίων Κτημάτων τον Υπουργείον Οικονομικών».
 ’ρθρο 4. «1. Οσάκις δια τους εν τω άρθρ.4 τον Α.Ν. 1219/1938 αναφερομένους λόγους, επιβάλλεται η ενέργεια αμμοληψίας, εκ των κατά το άρθρ. 1 της παρούσης απαγορευμένων θέσεων και περιοχών, ως και εκ θέσεων και περιοχών απηγορευμένων, λόγω μη ορισμού αντών ως τόπων αμμοληψίας διά των αποφάσεων των τοπικών επιτροπών, οι όροι της διενεργείας της αμμοληψίας καθορίζονται υπό των τοπικών επιτροπών. Αι ανταί επιτροπαί γνωμοδοτούσι περί τον αν συντρέχωσι λόγοι επιβάλλοντες την αναθεώρησιν της αμμοληψίας εις ωρισμένον νομικόν ή φυσικόν πρόσωπον και κερϊ των προσώπων άτινα δέον να προκριθώσι διά την εργασίαν ταύτην ή αν δύναται διά την εργασίαν ταύτην να διενεργηθή διαγωνισμός και διαβιβάζουσι σχετικήν πρότασιν προς την διεύθννσιν δημοσίων κτημάτων του νπονργείον των Οικονομικών, ήτις και αποφασίζει τελικώς επί εκάστης περιτπώσεως».
 Εξάλλου, στο άρθρο 49 παρ. 1 του Ν. 1416/1984 (ΦΕΚ 18 Α΄) προβλέπεται ότι: «Με απόφαση του Νομάρχη παραχωρείται σε δήμονς και κοινότητες το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται χώρους αμμοληψίας, αμμοχαλίκων, αμμοχώματος, σαβούρας και άλλων παρεμφερών υλικών που ανήκουν στο δημόσιο και βρίσκονται μέσα στα όρια της διοικητικής τονς περιφέρειας. Οι παραχωρήσεις αυτές γίνονται αφού ληφθούν υπόψη οι ανάγκες του δημόσιου τομέα για τέτοια υλικά».
 3. Τέλος στο άρθρο 46 του Ν. 3230/2004 (ΦΕΚ Α΄ 15), υπό τον τίτλο «Διάφορες ρυθμίσεις αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών», ορίστηκε ότι: «Από 10.4.2004 αρμοδιότητες του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, οι οποίες ανήκαν ή είχαν μεταβιβασθεί στονς Νομάρχες μέχρι την έναρξη λειτουργίας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και αφορούν θέματα των Υπηρεσιών του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, που εξαφέθηκαν από την κατάργηση με τις διατάξεις της παραγράφου 2 τον άρθρου 39 του Ν. 2218/1994, περιέρχονται στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, εκτός των θεμάτων των Υ.Δ.Ε.
 Με απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών μπορεί να γίνεται καταγραφή και διοικητική κωδικοποίηση των αρμοδιοτήτων που περιέρχονται στους Γενικούς Γραμματείς Περιφερειών, σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο».
 Κατ΄ εξουσιοδότηση της τελευταίας αυτής διατάξεως εκδόθηκε η με αριθμ. 1063649/790/Α0006/03-08-2004 απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, με την οποία ορίζονται οι αρμοδιότητες, που περιέρχονται, κατά τις διατάξεις της παραγράφου 21 του άρθρου 46 του πιο πάνω νόμου στους Γενικούς Γραμματείς Περιφερειών, κατά κατηγορία θεμάτων ως εξής:
 «Β΄ ΘΕΜΑΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ.
 μστ) Χορήγηση δικαιώματος αμμοληψίας σε αναδόχους δημοσίων έργων και ιδιώτες (Α.Ν. 1219/1938, όπως ισχύει),
 μζ) Εξόρυξη και λήψη άμμου και αμμοχώματος από θέσεις που δεν επιτρέπεται αυτή, στις περιπτώσεις που επιβάλλεται για λόγους υγείας ή προστασίας τεχνικών έργων (άρθρο 4 του A.N. 1219/1938).
 μη) Αναστολή ή και απαγόρευση της αμμοληψίας από θέσεις που είχε επιτραπεί αυτή, σε έκτακτες περιπτώσεις που ειδικοί λόγοι επιβάλλουν την άμεση απαγόρευση της αμμοληψίας (άρθρο 3 της 42279/24-11-1938 κοινής υπουργικής απόφασης).»
 II. Από τις παρατιθέμενες στις προηγούμενες σκέψεις διατάξεις σαφώς συνάγεται, ότι το ζήτημα της αμμοληψίας στη χώρα διέπεται από ειδικό νόμο και από τις αντίστοιχες κατ΄ εξουσιοδότησή του εκδοθείσες κανονιστικές πράξεις, οι οποίες ρυθμίζουν τούτο, ορίζουσες σε γενικές κατηγορίες τους χώρους και τις περιοχές, οι οποίες δεν δύνανται να ορισθούν ως τόποι αμμοληψίας απαγορευμένης αυτής για λόγους υγείας, τουριστικούς, προστασίας τεχνικών έργων ή παρακείμενων κτημάτων ή δημοσίου συμφέροντος και κατ΄ εξαίρεση επιτρεπομένης σε ιδιώτες ή νομικά πρόσωπα, κατόπιν αποφάσεων τοπικών κατά νομούς Επιτροπών - ήδη Επιτροπών καθορισμού των ορίων αιγιαλού και παραλίας και θέσεων αμμοληψίας (Π.Δ. 284/1998 άρθρο 100), στις οποίες υπό του νόμου χορηγήθηκε η εξουσία, να ορίζουν στις αποφάσεις τους τις θέσεις από τις οποίες θα επιτρέπεται η εξόρυξη και λήψη άμμου, αμμοχώματος κ.λπ., τηρουμένων και των όρων της προαναφερθείσης κοινής κανονιστικής απόφασης των υπουργών εν προκειμένω της με αριθ. 42279/24.11.1938. Κάθε δε μη ρητώς κατονομαζόμενη στις αποφάσεις των Τοπικών Επιτροπών θέση, θεωρείται απαγορευμένη και δεν επιτρέπεται εξόρυξη και λήψη άμμου εξ αυτής.
 Υπό το ισχύον καθεστώς των ρυθμίσεων του Α.Ν. 1219/1938 και της 42279/24.11.1938 κοινής απόφασης των υπουργών, που επιτρέπουν επεμβάσεις σε ποταμούς, ρέματα, στο βυθό της θάλασσας καθώς και στον αιγιαλό, υπό τους καθοριζόμενους σ΄ αυτές όρους και τις προϋποθέσεις, σε κάθε περίπτωση εξόρυξης και λήψης άμμου, αμμοχώματος κλπ. καταβάλλεται τίμημα, το οποίο κατά τη ρητή πρόβλεψη της παρ. 2 του άρθρου 1 του πιο πάνω αναγκαστικού νόμου, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 33 παρ. 5 του Ν. 1473/1984, καθορίζεται από αυτόν που έχει το δικαίωμα της εκμετάλλευσης των χώρων αμμοληψίας.
 Τούτων έπεται, ότι στις περιπτώσεις εκμετάλλευσης των χώρων αμμοληψίας από το Δημόσιο, η πράξη καθορισμού τιμήματος για την αμμοληψία, που συνδέεται με την παραχώρηση του σχετικού δικαιώματος και αποτελεί παρεπόμενο αυτής, εκδίδεται από τον Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας, ο οποίος έχει την εξουσία άσκησης των αρμοδιοτήτων, που προβλέπονται στις προαναφερόμενες διατάξεις του Α.Ν. 1219/1938 και της 42279/24.11.1938 κοινής απόφασης των υπουργών.
 Δεδομένου δε ότι ο καθορισμός τιμήματος για την αμμοληψία έχει ως αποκλειστικό έρεισμα την πιο πάνω διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 1 του Α.Ν. 1219/1938, η προς τούτο αρμοδιότητα του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας συντρέχει και προκειμένης εκποίησης υλικών αμμοληψίας, λόγω συνδρομής των αναφερόμενων στο άρθρο 4 του ιδίου αναγκαστικού νόμου λόγων, διενεργουμένης αυτής, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 65 επ. του Δ/τος της 11/12.11.1929 περί διοικήσεως δημοσίων κτημάτων, που εφαρμόζονται στην περίπτωση αυτή, εφόσον πρόκειται περί ενεργείας επί δημοσίων κτημάτων, άλλως περί συστατικού αποχωριζομένου από δημόσιο κτήμα.
 Από τις ίδιες διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 1 του πιο πάνω Α.Ν. 1219/1938, δεν τάσσεται ως ουσιώδης διαδικαστικός τύπος για τον καθορισμό του τιμήματος για την αμμοληψία η προηγούμενη λήψη υπόψη γνώμης αρμοδίου προς τούτο συλλογικού οργάνου, Συγχωρείται όμως η προσφυγή του αποφασίζοντος οργάνου, εν προκειμένω του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας στη λήψη γνωμοδότησης, ως οικειοθελής τήρηση τύπου. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικαστικής ενέργειας δύναται να απευθυνθεί στην Επιτροπή Δημοσίων Κτημάτων, στην οποία μεταξύ άλλων έχει ανατεθεί γενική γνωμοδοτική αρμοδιότητα για θέματα δημοσίων κτημάτων και για κάθε άλλο θέμα των ιδίων αντικειμένων, κατά τη ρητή πρόβλεψη της παρ. 3 του άρθρου 98 του Π.Δ. 284/1988, από την απλή γνώμη της οποίας δύναται ωστόσο να αποκλίνει κατά την άσκηση της αποφασιστικής του αρμοδιότητας.
 Η απάντηση αυτή προσήκει στο τεθέν ερώτημα.
 

Γονική Κατηγορία: Φορολογικά
Κατηγορία: Γνωμοδοτήσεις
Εμφανίσεις: 5999